Ima li dokaza da su Turci živeli četiri veka u Užicu? (VIDEO)

UŽICE – Užice je grad u kome je do pre 155 godina većinsko stanovništvo bilo tursko. Otomanski putopisac Evlija Čelebija navodi da su u to vreme u Užicu postojale čak 34 džamije, a danas skoro da nema ostataka turske arhitekture koja se četiri veka dizala na obalama Đetinje.

Da je stanovništvo u Užicu bilo većinsko  muslimanske veroispiovesti oko četiri stoleća svedoče turski kastastarski popisi koji su vođenji na tlu Zapadne Srbije. Broj turskih domaćinstava se kretao do osam puta više nego srpskih.

„Užice je tada bilo poznato zanatlijsko i trgovačko mesto, izrađivalo se oružje i barut, a proizvodila se i koža. Užice je bilo poznato i po velikom broju tabana, sto dvadeset česama je bilo nekad, a danas se ne može nabrojati tridesetak“, kaže istoričar Radivoje Papić.

Opširnije podatke o Užicu prvi je dao otomanski putopisac Evlija Čelebija zapisavši da, između ostalog, u Užicu postoje tri drvena i tri kamena mosta. Đulića most i Kasapčića most, srušeni su pri povlačenju Nemaca 1944. godine. Od Kasapčića mosta se u Narodnom muzeju čuva polomljena ploča sa nazivom, a grad Užice ima u planu da ga ponovo sagradi uz pomoć sredstava države Turske koja je obnovila mostove ovog tipa u Konjicu i Višegradu. 

„Obratili smo se Turskoj razvojnoj agenciji i Turskoj ambasadi i naišli smo na dobru rekaciju uzimajući u obzir da je Kasapčića mosta najznačajniji saobraćajni objekat turskog kulturnog nasleđa na teritoriji Srbije“, tvrdi zamenik gradonačelnika Užica Nemanja Nešić.

Putopsci su opisivali i da je Užice bilo puno voćnjaka i ružičnjaka među kojima se u jednom momentu nalazilo više od 700 turskih domova.

Od turskog Užica skoro ništa nije ostalo posle dva požara, prvog koji je izbio za vreme Prvog srpskog ustanka i drugog podmetnutog pred konačno iseljavanje Turaka 1862. godine. Tada je izgorelo skoro tri četvrtine grada. Poslednja od 34 džamije, nalazila se iza sadašnje zgrade Privrednog suda, a njeni ostaci, kaže Papić, ugrađeni su u zgradu Okružne vojne komande.

„Poslednja turska džamija srušena je 1876. godine. Nažalost, danas nemamo nikakvih dokaza da su džamije u Užicu i postojale sem gravira koje su pravili austrijski obaveštajci“, tvrdi Papić.

Na Turke u Užicu danas asocira još jedino Stara užička tvrdjava oko koje se često vodila borba između dva naroda i legende. Postoji i malo poznata kuća u Krcunovoj ulici za koju se, kako kaže Papić, pretpostavlja da je jedina iz turskog perioda i da je bila verska škola, jer je tokom njenog renoviranja na unutrašnjim zidovima otrkiveno tursko pismo.

O životu Turaka svedoče i mnogobrojne porodice u Bosni i Hercegovini koje se prezivaju Užičanin, a najpoznantiji je onaj nematerijalni svedok  –  pesma koju su, prepričavaju, turske bule spevale plačući i padajući ničice dok se kolona ka Bosni rastezala od Kadinjače do grada: „Oj Užice, oj Užice, mali Carigrade, mali Carigrade…“